محمد رضا لطفی نوازنده چیره دست تار یکی از نوازندگانی است که من واقعا صدای سازش رو دوست دارم، چیزی که جالبه اینه که اگر صدای تاری رو بشنوم به احتمال خیلی زیاد میتونم بهتون بگم این صدا صدای ساز آقای لطفی هست یا نه.

واقعا حق هنر رو کمتر هنرمندی میتونه مثل محمد موسوی، پرویز مشکاتیان و محمد رضا لطفی ادا کنه، لطفی در ابتدای آلبوم عشق داند (تکنوازی ابوعطا) شنونده رو با خودش غرق یه عالم دیگه میکنه، نمیدونم چطور میشه به جایی رسید که هنر پلی بشه برای رهایی، مطمئنا هر هنرمندی به اونجا ها نخواهد رسید.

قبلا هم گفتم اگر ممکنه کتاب “حقیقت و زیبایی” بابک احمدی رو بخونید خیلی جالبه، اگر وقت بشه نوشته هایی از اون کتاب رو اینجا نقل خواهم کرد، عده ای معتقدند هنرمند در خلق اثرش کنترل کامل نداره و درک دقیق سرچشمه خلق اثر هنری از ناشناخته های عقل بشر هست.

چه میشه در مورد موسیقی گفت وقتی خود زبان خویش است…

در نظربازی ما بی‌خبران حیرانند              من چنینم که نمودم دگر ایشان دانند

عاقلان نقطه پَرگار وجودند ولی             عشق داند که در این دایره سرگردانند

جلوه‌گاه رخ او دیدهٔ من تنها نیست          ماه و خورشید همین آینه می‌گردانند

عهد ما با لب شیرین‌دهنان بست خدا          ما همه بنده و این قوم خداوندانند

مفلسانیم و هوای مِی و مطرب داریم        آه اگر خرقهٔ پشمین به گرو نستانند

لاف عشق و گِله از یار زهی لاف دروغ       عشق‌بازان چنین مستحق هجرانند

مگرم چشم سیاه تو بیاموزد کار       وَر نه مستوری و مستی همه کس نتوانند

گر شوند آگه از اندیشهٔ ما مُغبچگان       بعد از این خرقهٔ صوفی به گرو نستانند

محمد رضا شجریان با آهنگسازی پرویز مشکاتیان تو دهه شصت کارهایی رو ارائه کرده که برای هرچند بار که میشنوم انگار برای من تازگی داره، آلبوم بیداد هم از تاثیرگذارترین آلبوم هایی بوده که شنیدم و من فکر نمیکنم دیگه کارهایی از این دست رو در موسیقی سنتی بشنویم.

جدیدا هم شبکه بی بی سی برنامه ای از شجریان پخش کرد که موفق نشدم ببینم. یکی از خصوصیات آقای مشکاتیان این بود که نمیومد تو آهنگهایی که ساخته همه تکنوازی ها رو خودش انجام بده و بیشتر اوقات بنا به حس و حال قطعه این کار رو به کسی دیگر واگذار میکرد. مثلا تو نوا مرکب خوانی بیشتر تک نوازی ها با استاد موسوی بود.

آلبوم بیداد تو دستگاه همایون اونم در سال 1361 اجرا شده (البته سال 64 تونست مجوز نشر بگیره) که فضایی سنگین داره .

شجریان تو بیداد میگه :

یاری اندر کس نمی‌بینیم یاران را چه شد         دوستی کِی آخر آمد دوستداران را چه شد
آب حیوان تیره‌گون شد خضر فرخ‌پی کجاست     خون چکید از شاخ گل ابر بهاران را چه شد
کس نمی‌گوید که یاری داشت حق دوستی         حق‌شناسان را چه حال افتاد یاران را چه شد
لعلی از کان مروت برنیامد سالهاست         تابش خورشید و سعی باد و باران را چه شد
شهر یاران بود و خاک مهربانان این دیار         مهربانی کی سر آمد شهریاران را چه شد
گوی توفیق و کرامت در میان افکنده‌اند         کس به میدان در نمی‌آید سواران را چه شد
صد هزاران گل شکفت و بانگ مرغی برنخاست     عندلیبان را چه پیش آمد هَزاران را چه شد
زهره سازی خوش نمی‌سازد مگر عودش بسوخت     کس ندارد ذوق مستی میگساران را چه شد
حافظ اسرار الهی کس نمی‌داند خموش         از که می‌پرسی که دور روزگاران را چه شد

این آلبوم خیلی وقته اومده و فکر میکنم همه دوستداران موسیقی سنتی این آلبوم رو شنیده باشند، این آلبوم در دستگاه بیات زند و افشاری اجرا شده و میدونید که من عاشق بیات زند هستم،  فقط باید اضافه کنم کسانی که به ادبیات عرفانی ایران علاقه مندند بهترین گزیده ها رو از بین اشعار عرفانی تو این البوم میشنوند، این اشعار واقعا زیباست.

من سی دی این آلبوم رو پیشنهاد نمیکنم چون رکوردهای سی دی استاد کیفیت ناجوری رو داره. این آلبوم آخریش که “آه باران” اسم داره شاید بدترین رکوردی باشه که تو کل دنیا میشه پیدا کرد. قبلا سه تا آلبوم ای که تو امریکا اجرا شده بود که دل مجنون یکی از اونها بود تو یک پک بود که سه تا نوار رو در خودش جا میداد. اون چیز خوبیه اگر داشته باشید. اشعار زیر رو از سایت شجریانی ها گرفتم :

۱) شعر: سعدی

ای پیک خجسته که داری نشان دوست
با ما بگو به‌جز سخن دل‌نشان دوست
درآمد بیات‌ترک، جمله‌ی اول

حال از دهان دوست شنیدن چه خوش بود
یا از دهان آن که شنید از دهان دوست
درآمد بیات‌ترک، جمله‌ی دوم

ای یار آشنا، عَلَم کاروان کجاست؟!
تا سر نهیم بر قدم ساربان دوست
گشایش

دردا و حسرتا که عنانم ز دست رفت
دستم نمی‌رسد که بگیرم عنان دوست
اَبول

رنجور عشق دوست چنانم که هرکه دید
رحمت کند، مگر دل نامهربان دوست
فیلی

گر دوست بنده را بکشد یا بپرود
تسلیم از آن بنده و فرمان از آن دوست
دلکش

بی‌حسرت از جهان نرود هیچ‌کس به درد
الّا شهید عشق به تیر از کمان دوست

قرچه

دردا و حسرتا! که عنانم ز دست رفت
دستم نمی‌رسد که بگیرم عنان دوست
قرچه، رضوی، فرود به دلکش و برگشت به بیات‌ترک

بعد از تو هیچ در دل سعدی گذر نکرد
وان کیست در جهان که بگیرد مکان دوست
درآمد بیات‌ترک

۲) شعر: حافظ

۱. نـفـس بـرآمد و کام از تو برنمـــی‌آید
فغان که بخت من از خواب درنمی‌آید
[درآمد افشاری]

صبا به چشم من انداخت خاکی از کویش
کــه آب زنـدگـــــی‌ام درنــظـــر نـمـی‌آیـد
جامه‌داران

مگر به روی دلارای یار ما ور نی
به هیچ وجه دگر کـار بـرنـمی‌آید
حصار

مقیم زلف تو شد دل که خوش سودای دید
وز آن غـــریـــب بـــــلاکــش خبر نمـــی‌آید
عراق

بسم حکایت دل هست با نسیم سحر
ولی به بخت من امشـب سحر نمی‌آید
عراق

در این خیال به سر شد زمان عمر و هنوز
بــلای زلــف سیاهت به ســـر نـــمـی‌آید

سپهر پرده‌ی اصفهان

ز بس که شد دل حافظ رمیده از همه کس
کنون ز حـــلــــــــقــه‌ی زلف به در نمی‌آید
جامه‌دران

۳) شعر: مولانا

بشنو از نی چون حکایت می‌کند
وز جدایی‌ها شکایــــــت می‌کند
مثنوی

که‌از نیستان تا مرا ببریده‌اند
از نـفیرم مرد و زن نالیده‌انـد
مثنوی

سینه خواهم شرحه‌شرحه از فراق
تا بگــویـــم شـــرح درد اشـتـیــــاق
مثنوی

هر کسی کاو دور ماند از اصل خویش
بازجـــویـــد روزگار وصـــل خــــــویـش
مثنوی

من به هر جمعیتی نالان شــــدم
جفت بدحالان و خوش‌حالان شدم
مثنوی

هرکسی از ظنّ خود شد یار من
از درون مــن نـجـست احوال من
مثنوی

سرّ من از ناله‌ی مـــــن دور نیست
لیک چشم و گوش را آن نور نیست
مثنوی

نی حریف هرکه از یاری برید
پرده‌هایش پرده‌های ما درید
مثنوی

نی حدیث راه پرخون مــــــی‌کند
قصه‌های عشق مجنون می‌کند
مثنوی

با لب دمساز خود گر جـفـتـمـی

هم‌چو نی من گفتنی‌ها گفتنی

مثنوی

چون که گل رفت و گلستان درگذشت
نشنوی زان پس ز بلبل سرگذشـــت
مثنوی

اشعار تصنیف‌ها

تصنیف “صنما”
آهنگ: محمدرضا شجریان
غزل: مولانا
صــنـــمـــا جفا رها کن
کــــَرَم ایــن روا نـــدارد
بــنـگـر بـه‌سـوی دردی
کـه ز کــَـس دوا نـــدارد
ز صـبـا هـمـی رسیدم
خـبری که مـی‌پـریــدم
ز غـمـت کـنون دل مـن
خـــبــر از صــبا نـــدارد
ز فـلـک فـتـاد طـشـتم
به محیط، غرقه گشتم
به درون بـحـر جـــــز تو
دلــــــم آشــنــا نــدارد
هــمه عمر اینچنین دم
نَبنده‌ســت شاد و خرم
به حق وفـــــــای یـاری
که ز کس وفــــــا نـدارد
برویم مست امــشــب
بـه وثـاق آن شکر لــب
چــه ز جـامه کن گـریزد
چو کـسـی قـبـا نــدارد

تصنیف “دل مجنون”
آهنگ: محمدرضا شجریان
غزل: مولانا
در دل و جـــان خـانه کردی عاقبت
هـــر دو را ویــرانـه کـردی عاقبت
آمــدی کـاتـش در ایـن عـالم زنی
وانــشــگــتی تا نکردی تو عاقبت
ای ز عشقت عالمی ویران شـده
قـصـد ایـن ویـرانـه کـردی عـاقبت
ای دل مـجـنـون و از مـجـنـون بـتر
مــردی مـردانـه کردی عاقــــبــت
عشق را بی‌خویش بردی در حرم
عــقــــل را بــیـگانه کردی عاقبت
شــمـــع عـــالـم بود عقل چاره‌گر
شــمـــع را پـروانـه کـردی عاقبت
مـــن تــو را مشغول می‌کردم دلا
یــــاد آن افــسـانـه کـردی عاقبت

تصنیف “یعنی چه”
آهنگ: مهرتاش و محمدرضا شجریان
غزل: حافظ
نـــاگـــهــان پرده برانداخـته‌ای یعنی چه؟
مست از خانه برون تاخـته‌ای یعنی چــه؟
زلف در دست صبا، گوـش به فرمان رقـیب
این‌همه با همه در سـاخته‌ای یعنی چه؟
شاه خوبانی و منظـور گدایان شـــــده‌ای
قدر این مرتبه نشـناخته‌ای یعنی چــــه؟
سخنت رمز دهـان گفت و کمر سرِّ مــیان
وز مـیـــان، تیـغ به ما آخته‌ای یعنی چـه؟
زلف در دسـت صبا، گوش به فرمان رقیب
این همه با همه در ساخته‌ای یعنی چه؟

Read More

آلبوم The Wall اثر گروه Pink Floyd یکی از آلبوم هایی است که دوست دارم ، حتما این آلبوم رو شنیدید چون یکی از شاهکارهای راک هست. یکی از کارهایی که روی این آلبوم و آلبوم Amused to Death انجام شده ایجاد افکت هایی روی صداست که توی آلبوم Amused to Death  ما یک تصویر به وسعت 180 درجه میشنویم. من نمیدونم قبلا چطور این کار انجام شده اما الان کدهایی هست که با پردازش اونها در digital Domain میشه تصویر صدا رو به همین شکل تغییر داد.

جالبه بدونید آلبوم Amused to Death خیلی خوب میتونه به شما بگه فضای آکوستیکی که دارید در اون صدا میشنوید چقدر قابلیت بازسازی درست یک تصویر رو داره.

یک مساله دیگه شنیدن هم آلبوم و هم شو برلین راجرواترز پیش آقای کیهانی بود که نشون میداد حتی با کیفیت صدای بهتر در ضبط استودیویی انگار شنونده علاقه منده به صدای اجرای زنده گوش بده تا اجرای استودیویی. این موضوع جای تامل داره هرچند شنیدم تو استودیوها هم سعی میشه با دادن افکت هایی روی بخش Reverb صدا تغییرات خوشایندی بوجود بیارند.

الان عصر پنج شنبه هست که آلبوم Amused to death اثر راجر واترز رو دارم گوش میدم گفتم به شما هم پیشنهاد کنم این آلبوم رو بشنوید. برای من جذابترین آهنگش Track 13 هست، متناسب با حس الان ام …

ساز نی رو دوست دارم و این علاقه بیشتر زمانی شکل گرفت که استاد محمد موسوی در آلبوم نوا مرکب خوانی به محمد رضا شجریان پاسخ میداد. بعد از آلبوم نوا مرکب خوانی تصمیم گرفتم دو تا از کارهای استاد محمد موسوی رو بگیرم. یکی سلوهای محمد موسوی بود (جلد قرمز رنگ) و دیگری همایون.

از استاد محمد موسوی چند تا کار دیگه هم دارم اما در بین کارهای ایشان آلبوم همایون رو بیشتر از همه دوست دارم. من تکنوازی رو دوست دارم و تقریبا زیاد گوش میدم البته نی در مقایسه با سنتور یا تار کمی در دراز مدت شنیدنش برام خسته کننده هست. اما اثر همایون استاد موسوی رو ساعتها گوش میدم و لذت میبرم بدون اینکه خسته ام کنه.

شاید دلیل اینکه شنیدن تکنوازی نی کمی در دراز مدت حالت یکنواخت رو به شنونده القا میکنه بخاطر محدودیت های این ساز هم از نظر گستردگی نت ها و هم از نظر ساختار هارمونیکی ساده تر صدای نی هست.

این آلبوم تکنوازی نی با همراهی تنبک کامبیز گنجه ای در دستگاه همایون و گوشه مخالف سه گاه هست.

من آلبوم ای که تهیه کردم از شرکت نوای همایون (شهرام) بود که کیفیتش خوب بود. شرکتهای دیگه ای هم این CD رو منتشر کردند که من تستشون نکردم.

من آهنگ دوم رو دوست دارم به نام Nine Million Bicycles . این آهنگ رو هر بار میرم پیش آقای رحمانی گوش میدم. فضای خاصی داره و صدای این خواننده به گوشم شنیدنی هست.

متن زیر شعر همین آهنگ هست:

There are nine million bicycles in Beijing
That’s a fact, it’s a thing we can’t deny
Like the fact that I will love you till I die

We are twelve billion light years from the edge
That’s a guess, no one can ever say it’s true
But I know that I will always be with you

I’m warmed by the fire of your love everyday
So don’t call me a liar
Just believe everything that I say

There are six Billion people in the world
More or less, and it makes me feel quite small
But you’re the one I love the most of all

We’re high on the wire
With the world in our sight
And I’ll never tire
Of the love that you give me every night

There are nine million bicycles in Beijing
That’s a fact, it’s a thing we can’t deny
Like the fact that I will love you till I die

And there are nine million bicycles in Beijing
And you know that I will love you till I die

آستان جانان اثر استاد محمد رضا شجریان با آهنگسازی و سنتور نوازی پرویز مشکاتیان و تنبک نوازی ناصر فرهنگ فر هست. این آلبوم در دستگاه بیات ترک اجرا شده و از نگاه من یکی از دوست داشتی ترین کارهایی است که در زمینه موسیقی سنتی اجرا شده است. شجریان از نگاه من توانایی فوق العاده ای در انتقال حس یک شعر دارد و مشکاتیان هم پاسخی درخور به صدای شجریان میدهد.

موسیقی سنتی ما برای برخی بیشتر تداعی کننده غم ، افسردگی و نداشتن حس زیبای زندگی است. البته هر کس با توجه به روحیاتی که دارد طبیعتا به شکلی خاص این موسیقی را درک میکند و هر کس برداشت خودش را دارد. من برعکس این عده این حس رو ندارم و احساس خیلی خوبی نسبت به این موسیقی دارم خصوصا وقتی اشعار از ادبیات عرفانی ما انتخاب بشه و اصلا فکر نمیکنم موسیقی سنتی تداعی غم یا نا امیدی است بلکه احساس میکنم این موسیقی به بهترین شکل عرفان رو روایت میکنه.

موسیقی سنتی یک حس عمیق رو در انسان نسبت به زندگی و حقیقت اون بیدار میکنه همون حسی که مولانا در اشعارش توصیف میکنه. از نگاه مولانا انسان در یک چهارچوب مقید زندگی میکنه و دنیای به این بزرگی برای انسان بی شباهت به قفس نیست. این نوع نگاه تنها در عرفان ما نیست و همه کسانی که سرشون رو از آخور روزمرگی درآوردند و بجای بازی کردن در این عالم به حقیقت عالم توجه کردند این نگاه رو باور دارند . بقول حافظ ” آدمی در عالم خاکی نمی آيد بدست

عالمی ديگر ببايد ساخت وز نو آدمی”.

آلبوم آستان جانان همه Track هاش زیباست و تصنیف شیدایی اون زیباترین تصنیفی است که تا بحال شنیدم :

در همه دیر مغان نیست چو من شیدایی خرقه جایی گرو باده و دفتر جایی
دل که آیینه صافیست غباری دارد از خدا میطلبم صحبت روشن رایی
شرح این قصه مگر شمع برآرد به زبان ور نه پروانه ندارد به سخن پروایی
کشتی باده بیاور که مرا بی رخ دوست گشته هر گوشه چشم از غم دل دریایی

حتما ربنای شجریان را شنیده اید ، این اثر در آلبوم به یاد پدر هست و هر سال در ماه مبارک از تلویزیون پخش میشه. دعای ربنا از چند سوره قران انتخاب شده و اجرای آن توسط استاد از نگاه من شنیدنی و جذاب است.

موسیقی متن فیلم لبه تاریکی ساخته اریک کلاپتون یکی از آلبوم های مورد علاقه من هست. در ایران شرکتی این آلبوم را بشکل CD با کیفیتی فوق العاده پایین عرضه نموده و من پیشنهاد میکنم یا CD اصل و یا Vinyl آنرا تهیه نمایید. سریال لبه تاریکی ساخته BBC است که برای ساخت موسیقی آن اریک کلاپتون و Michael Kamen با هم همکاری داشته اند. موسیقی در آهنگ لبه تاریکی حس ای خاص با خود دارد.

آلبومی از دوست خوبم علی ثمری به دستم رسید از گروه eRa که کاری در زمینه موسیقی الکترونیک با فضایی خاص شبیه به کارهای Enigma است. سرپرست گروه یک فرانسوی بنام Eric Levi هست. در خود سایت Allmusic میتوانید آهنگها را بشنوید.